Y Gweinidog dros yr Hinsawdd yn ymrwymo i gryfhau'r amddiffyniad ar gyfer Safleoedd o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig

Ar 20 Rhagfyr 2022, ysgrifennodd Julie James, Y Gweinidog Newid Hinsawdd, at bob awdurdod lleol yng Nghymru i roi hysbysiad o newidiadau polisi cynllunio arfaethedig i gryfhau amddiffyniad ar gyfer Safleoedd o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SoDdGA). Gallai hyn fod yn newyddion da i fioamrywiaeth Rhiw’r Perrai, ei SoDdGA a’r rhywogaethau gwarchodedig sy’n byw yno fel ystlumod, sy’n chwarae rhan bwysig fel peillwyr. Mae’r rhain ar hyn o bryd mewn perygl o niwed posibl gan y datblygiadau arfaethedig i drosi adeiladau allanol wrth ymyl Castell Rhiw’r Perrai yn gymuned breswyl breifat.

Yn gynharach ym mis Rhagfyr mynychodd Julie James Uwchgynhadledd Bioamrywiaeth COP15 y Cenhedloedd Unedig lle cytunodd arweinwyr ar Fframwaith Bioamrywiaeth Byd-eang uchelgeisiol newydd i roi’r byd ar lwybr i adfer byd natur erbyn diwedd y degawd. Wrth fynychu COP15, ychwanegodd Julie lais Cymru drwy bwyso am weithredu trawsnewidiol brys ar draws y gymdeithas gyfan. Pwysleisiodd y rôl allweddol y mae llywodraethau is-genedlaethol, dinasoedd ac awdurdodau lleol yn ei chwarae wrth warchod a gwella bioamrywiaeth ac wrth gyflawni camau gweithredu ar draws cynllunio, gweithredu a monitro.

Roedd y llythyr gan Julie James yn tynnu sylw at y rôl hanfodol y mae’n rhaid i’r system gynllunio ei chwarae wrth fynd i’r afael â’r heriau a rhoddodd hysbysiad o newidiadau arfaethedig i bolisi cynllunio mewn perthynas â budd net i fioamrywiaeth a’r amddiffyniad a roddir i Safleoedd o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SoDdGA) a choed a choetiroedd. Rydym yn falch o glywed y cynhelir ymarfer ymgynghori ar ddiwygiadau i bolisi yn gynnar yn y Flwyddyn Newydd. Darllenwch y llythyr gan Julie James sy’n gwneud ymrwymiad i gamu i fyny a sicrhau cyflawni er mwyn gwireddu uchelgeisiau.

Mae SoDdGA Castell a choetiroedd Rhiw'r Perrai yn safle clwydo o bwysigrwydd cenedlaethol a rhyngwladol i'r ystlum pedol mwyaf yng Nghymru. Mae un o'r tai allan yn darparu clwydfan mamolaeth gydag adeiladau eraill yn darparu safleoedd gaeafgysgu yn ystod y gaeaf. Mae ystlumod yn sensitif iawn i lygredd golau ac aflonyddwch - bydd aflonyddwch rheolaidd gormodol yn golygu colli'r lleoliad fel man clwydo addas.

Mae ystlumod pedol mwyaf yn rhywogaeth a warchodir ac maent wedi bod yn brin yn y DU erioed. Gostyngodd eu niferoedd ym Mhrydain yn sylweddol yn ystod y ddwy ganrif ddiwethaf ac roeddent mewn perygl o ddiflannu. Mae nifer yr ystlumod pedol mwyaf wedi cynyddu yn y blynyddoedd diwethaf - gall hyn fod yn rhannol oherwydd cyfres o aeafau cynhesach, a hefyd oherwydd bod yr ychydig o fannau clwydo magu hysbys yn cael eu hamddiffyn yn well.

Er gwaethaf pryder am ddyfodol rhywogaethau gwarchodedig sy’n byw ar y safle, ar 28 Medi 2022 pleidleisiodd Pwyllgor Cynllunio Cyngor Caerffili i gymeradwyo pob un o’r pedwar cais yn amodol ar restr hir o amodau.  Fodd bynnag, mae 'cyfarwyddiadau atal' ar y ceisiadau hyn ar hyn o bryd tra bod Llywodraeth Cymru yn penderfynu a ddylid eu galw i mewn i'w penderfynu eu hunain. Anaml y cyhoeddir cyfarwyddiadau atal ac maent yn dynodi bod y datblygiad arfaethedig yn debygol o godi materion cynllunio o bwysigrwydd mwy na lleol. Gobeithiwn y bydd yr ymrwymiad hwn i gryfhau'r amddiffyniad i SoDdGA yn cael ei ddangos wrth i'r Gweinidog benderfynu galw ceisiadau Rhiw’r Perrai i mewn.

Chwiliwch am Safleoedd o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig ar wefan Cyfoeth Naturiol Cymru lle gallwch gael gwybodaeth fanylach am bob safle.