|
Os ydych chi'n caru Castell Rhiw’r Perrai gymaint â ni, yna beth am wirfoddoli eich amser i'n helpu i gyfleu ei hanes diddorol i’r gymuned. Cwblhawyd Castell Rhiw’r Perrai gan Syr Thomas Morgan o Fachen ym 1626, ac rydym yn dechrau ymchwilio a chynllunio gweithgareddau i nodi ei 400 mlynedd o hanes. Mae angen gwirfoddolwyr arnom i'n helpu gyda chynllunio digwyddiadau a chyfathrebiadau i adrodd straeon am y lle rhyfeddol hwn. Rydym wedi sefydlu pwyllgor ymgysylltu yn ddiweddar a byddem wrth ein bodd yn eich denu i helpu gyda syniadau, cynllunio a gwirfoddoli mewn digwyddiadau. Os oes gennych ddiddordeb ym mhwysigrwydd ein treftadaeth, ein hanes, neu'r amgylchedd, ac yn gallu sbario ychydig oriau'r mis i'n helpu, yna e-bostiwch: [email protected] Mae Castell Rhiw'r Perrai wedi chwarae rhan fawr yn hanes De Ddwyrain Cymru...
Ni allwch ymweld â Chastell Rhiw’r Perrai gan ei fod yn eiddo preifat ac yn adfail peryglus ond mae nifer o olygfannau o lwybrau cyhoeddus, a llwybrau cerdded a mapiau awgrymedig. Ymwelwch yr ardal
0 Comments
Ar 18 Gorffennaf daeth ein deiseb i ben, ar ôl denu 10,500 o lofnodion, yn gofyn i'r Senedd wneud cynlluniau rheoli cadwraeth yn orfodol ar gyfer henebion cofrestredig sydd mewn perygl fel Castell Rhiw'r Perrai.
Ers hynny, mae Dawn Bowden, Dirprwy Weinidog y Celfyddydau, Chwaraeon a Thwristiaeth wedi rhoi ymateb am ein deiseb i Bwyllgor Deisebau'r Senedd. Darllenwch y llythyr gan y Dirprwy Weinidog Yna ym mis Awst, cawsom ein gwahodd gan Bwyllgor Deisebau'r Senedd i ddarparu ein hymateb. Darllenwch ein hymateb i lythyr y Dirprwy Weinidog Bydd ein deiseb a'r ymatebion hyn yn cael eu trafod gan Bwyllgor Deisebau'r Senedd brynhawn dydd Llun 11 Medi lle byddant yn penderfynu sut y gallant fwrw ymlaen â'n deiseb ac a fydd yn cael ei hargymell ar gyfer dadl yn y cyfarfod llawn. Gallwch wylio'r drafodaeth yn fyw o 14:00 trwy'r ddolen ar eu gwefan Rhagor o wybodaeth am ein deiseb  Mae Castell Rhiwperra wedi chwarae rhan fawr yn hanes De Ddwyrain Cymru, ond ar hyn o bryd mae'n adfail sydd mewn perygl o gwympo. Ymunwch ag Ymddiriedolaeth Cadwraeth Castell Rhiwperra yn Fferm Gartref Rhiwperra i ddarganfod mwy am ei orffennol diddorol:
Dewiswch nifer y tocynnau sydd eu hangen arnoch i gynnwys nifer y bobl sy'n dod gyda chi. Bydd y ddwy daith yn cychwyn ac yn gorffen yn Ruperra Home Farm:
Archebu yn hanfodol Helpwch Ymddiriedolaeth Cadwraeth Castell Rhiwperra i achub Castell Rhiwperra a’r adeiladau a’r gerddi cyfagos trwy ymgyrchu i’w diogelu er mwyn eu defnyddio er budd y gymuned, ac i sicrhau gwell dyfodol ar gyfer ein treftadaeth leol werthfawr. * Noder os gwelwch yn dda nad ydych yn gallu ymweld â’r Castell gan ei fod yn eiddo preifat ac yn adfail peryglus. Bydd y teithiau cerdded yn cynnwys golygfeydd o'r Castell.  Rydyn ni wedi llwyddo! Rydym yn falch iawn o rannu bod ein deiseb wedi cau ar 18 Gorffennaf 2023 a chawsom 10,500 o lofnodion yn gofyn i'r Senedd wneud cynlluniau rheoli cadwraeth yn orfodol ar gyfer henebion cofrestredig sydd mewn perygl fel Castell Rhiw'r Perrai.
Bydd ein deiseb nawr yn cael ei thrafod gan Bwyllgor Deisebau'r Senedd brynhawn dydd Llun 11 Medi o 13:30 lle byddant yn penderfynu sut y gallant fwrw ymlaen â'n deiseb ac a fydd yn cael ei hargymell ar gyfer dadl yn y cyfarfod llawn. Gallwch wylio'r drafodaeth yn fyw, a byddwn yn cynnwys y ddolen cyn bo hir. Diolch i'n holl gefnogwyr a hyrwyddodd y ddeiseb dros y chwe mis diwethaf. Rydym yn falch iawn ein bod rhyngom wedi cael 7,469 o lofnodion ar-lein, a 3,031 ar bapur. Darllenwch ein deiseb  Mae ffigurau brawychus gan Cadw wedi cadarnhau bod 14-14.5% o Henebion Cofrestredig o bwysigrwydd cenedlaethol yng Nghymru “mewn perygl” – llofnodwch ddeiseb gan y Senedd i wneud cynlluniau rheoli cadwraeth ar gyfer pob un ohonynt yn orfodol. Mae Henebion Cofrestredig i fod i gael eu hamddiffyn er mwyn diogelu archaeoleg ac adeiladau fel y gall cenedlaethau'r dyfodol ddysgu o'n gorffennol.
Mae cofrestru yn nodi henebion sydd o bwysigrwydd cenedlaethol i Gymru – sydd o bwys nid yn unig yn lleol, ond hefyd i dreftadaeth ddiwylliannol ehangach Cymru. Maent yn enghreifftiau prin, ac mae gan lawer ohonynt arwyddocâd rhyngwladol sy'n denu ymwelwyr o bob cwr o'r byd. Ar hyn o bryd mae 4,229 o Henebion Cofrestredig dynodedig yng Nghymru. Mae amcangyfrifon presennol Cadw, Gwasanaeth Amgylchedd Hanesyddol Cymru, yn dangos bod tua 14%-14.5% o'r rhain mewn perygl. Mae llawer o henebion yn sefydlog, mae angen rheoli eraill er mwyn arafu neu osgoi effeithiau dirywiad naturiol. Mae gwefan Cadw yn awgrymu y gallai fod yn ddefnyddiol i berchnogion Henebion Cofrestredig lunio Cynllun Rheoli Cadwraeth i arwain eu penderfyniadau, ond nid yw'n ofyniad. Mae Castell Rhiw'r Perrai, Heneb Gofrestredig yn Ne Ddwyrain Cymru, yn enghraifft o reolaeth wael ar ein hamgylchedd hanesyddol. Mae'n bensaernïol unigryw ac yn arwyddocaol yn hanesyddol fel yr unig gastell pasiant yng Nghymru, a adeiladwyd i'w arddangos ac nid ar gyfer amddiffyn. Ym mis Rhagfyr 1941 cafodd ei ddifetha gan dân ac mae'n dal i fod yn adfail mewn perygl ar ôl dirywio yn y blynyddoedd ers hynny. Mae un o’r tyrau wedi disgyn a heb ymyrraeth ystyriol bydd yn dirywio ymhellach ac yn cael ei golli’n fuan… Mae disgrifiad dynodiad Cadw yn cynnwys: “Mae Castell Rhiw’r Perrai yn enghraifft brin o gastell ffug sylweddol o’r Adfywiad Jacobeaidd... Mae'r heneb o bwysigrwydd cenedlaethol oherwydd ei photensial i wella ein gwybodaeth am fywyd cymdeithasol, domestig a gwleidyddol ôl-ganoloesol a dylunio pensaernïol y cyfnod. Yn nodedig, roedd soffistigeiddrwydd cynllun Jacobeaidd yn Rhiw’r Perrai yn ddigynsail ar y pryd yng Nghymru”. Mae Castell Rhiw'r Perrai hefyd yn Adeilad Rhestredig Gradd 2*. Ar hyn o bryd mae 30,093 o Adeiladau Rhestredig dynodedig yng Nghymru. Mae amcangyfrifon presennol gan Cadw yn dangos bod rhwng 8%-8.5% o'r rhain “mewn perygl”. Mae Ymddiriedolaeth Cadwraeth Castell Rhiw’r Perrai yn deisebu’r Senedd i wneud Cynlluniau Rheoli Cadwraeth yn orfodol ar gyfer Henebion Cofrestredig sydd mewn perygl, er mwyn osgoi esgeulustod a’u colli wedi hynny. Llofnodwch a rhannwch y ddeiseb cyn iddi gau ar 18 Gorffennaf 2023 - mae angen 10,000 o lofnodion er mwyn iddi gael ei hystyried ar gyfer dadl yn y Senedd. Ym mis Ionawr 2023 cymeradwyodd Cyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili gynigion i addasu adeiladau allanol wrth ymyl Castell Rhiw’r Perrai yn gymuned breswyl heb unrhyw gynlluniau ar gyfer Castell Rhiw’r Perrai, adeilad o bwysigrwydd hanesyddol enfawr ac sydd mewn perygl. Roedd Country Life Magazine o'r farn bod y cyfle coll hwn yn sgandal genedlaethol mewn erthygl ym mis Chwefror 2023. Dysgwch fwy am Henebion Cofrestredig ar wefan Cadw Wrth i'r ddeiseb i warchod henebion cofrestredig mewn perygl agosáu at 2,000 o lofnodion rydym yn derbyn newyddion gan un o'n haelodau yn casglu llofnodion gan drigolion blaenorol o Gymru yn Awstralia. Roedd Heather Powell yn weithgar iawn yn cefnogi'r Ymddiriedolaeth cyn iddi symud i Awstralia yn 2004. Cafodd ei magu yn Llaneirwg, a bu'n byw yn Rhydri yn ddiweddarach, gan ddod yn un o aelodau cynnar yr Ymddiriedolaeth - rydyn ni'n dwli ar ei stori:
"Mae llawer o ymwelwyr o bob cenedl yn dod i'r ardal hon, o Perth, dair awr i ffwrdd, am benwythnos, sawl gwaith y flwyddyn, neu'n hedfan i mewn o rannau eraill o'r wlad. Mae gan gymaint dw i wedi cyfarfod atgofion o Gymru. Gwenodd un Almaenwr a dweud, mewn acen drwchus, "Bannau Brycheiniog". Wrth aros mewn clinig, dywedodd dynes wrthyf, roedd teulu ei gŵr o Gymru, dywedodd "pentref bach na fyddech yn ei adnabod", ac roedd yn gartref i mi, Llaneirwg!
"Mae gan rai o'r llofnodwyr gysylltiadau â Chymru. Yr wythnos diwethaf, gyda ffrind, yn cael coffi, fe wasgon ni i mewn i rywle, yn edrych dros y cefnfor, ac wrth ymddiheuro i fy nghymydog, fe wnaethom ddatblygu sgwrs. Roedd hi'n Gymraes! Roedd hi’n dod o Fachen! Roedd hi wedi mynd i Ysgol Basaleg, fel fi! Felly daeth Judy 'Hawkins' (enw morwynol), a'i gŵr adref gyda mi, i gael paned o de a sgwrs wâr (a llofnodi ein deiseb). "Boed y gwaith yn 400 can mlwydd oed, (Rhiw’r Perrai yn 2026), neu 65,000 o flynyddoedd, (celf cerrig ein cenedl frodorol gyntaf), mae angen ei amddiffyn. "Mae Caerffili wedi ei bendithio, yn ysblennydd gyda'i chastell Normanaidd, dw i'n meddwl mai dim ond Windsor sy'n fwy o faint a dw i'n cofio mynd â'n myfyriwr cyfnewid Ffrengig i mewn i'r neuadd wledda i fwynhau ein pecyn bwyd, allan o'r glaw. Fe wnaeth argraff addas arno. "Cafodd Rhiw’r Perrai, yn wahanol i Gaerffili, ei adeiladu mewn arddull fodern o'r 17eg ganrif, gan Thomas Morgan o Fachen, yn cyfuno brics a gwaith maen, wedi'i rendro drosodd. Gobeithio y bydd y darllenwyr yn chwilio am y ddeiseb isod i helpu i achub yr adeilad pwysig hwn. Diolch i chi i gyd – Heather Powell." Arwyddwch y ddeiseb i Senedd Cymru yn gofyn am reolaeth gadwraeth i henebion cofrestredig sydd mewn perygl, fel Castell Rhiw’r Perrai. Ym mis Ionawr 2023 cymeradwyodd Cyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili gynigion i addasu adeiladau allanol wrth ymyl Castell Rhiw’r Perrai yn gymuned breswyl heb unrhyw gynlluniau ar gyfer Castell Rhiw’r Perrai, adeilad o bwysigrwydd hanesyddol enfawr ac sydd mewn perygl. Credwn y bydd y cynigion yn effeithio'n anadferadwy ar osodiad yr heneb gofrestredig a'r Castell Rhestredig Gradd 2*, a'i Ardd Gofrestredig Gradd 2 a'i barcdir, a difrodi, yn hytrach na gwella bioamrywiaeth werthfawr yr ardal. Roedd Country Life Magazine o'r farn bod y cyfle coll hwn yn sgandal genedlaethol mewn erthygl ym mis Chwefror 2023. Dywedodd Athena, Cultural Crusader, “Dros nifer o ddegawdau, mae Cadw wedi methu'n gyson â rhoi'r gefnogaeth sydd ei hangen arno... Mae'r gwobrau ariannol o ailddatblygu cyffiniau Castell Rhiw'r Perrai bob amser wedi bod yn allweddol i reoli'r adfeilion yn effeithiol yn y dyfodol. O ble arall mae'r arian yn mynd i ddod? Nawr, heb unrhyw wrthwynebiad gan Cadw, mae'r allwedd honno wedi'i rhoi’r gorau iddi. Ni chafodd y cais cynllunio ei alw i mewn gan y gweinidog sy'n gyfrifol ychwaith. Yn sicr, nid yw Athena yn ystyried dyfodol y castell — yng ngeiriau llythyr y gweinidog 'fel mater nad yw'n debygol o achosi cryn ddadlau y tu hwnt i'r ardal gyfagos'. Dylai cefnu ar Gastell Rhiw’r Perrai yn gyfnewid am addewidion amwys fod yn sgandal genedlaethol.” Darllenwch erthygl lawn Country Life Magazine Llofnodwch ddeiseb i Senedd Cymru yn gofyn am reolaeth gadwraeth ar gyfer henebion cofrestredig sydd mewn perygl, fel Castell Rhiw'r Perrai.
 Mae arnom angen eich cymorth i gyrraedd 10,000 o lofnodion drwy lofnodi a rhannu ein deiseb yn gofyn i Lywodraeth Cymru am amddiffyniad ar gyfer ein henebion cofrestredig prin ac arbennig er mwyn osgoi esgeulustod a cholledion dilynol. Llofnodwch y ddeiseb Mae ein deiseb eisoes wedi derbyn 1,200 o lofnodion, yn gofyn am wneud cynlluniau rheoli cadwraeth yn orfodol ar gyfer henebion cofrestredig sydd mewn perygl fel Castell Rhiw’r Perrai. Mae’r trothwy o 250 llofnod wedi’i gyrraedd sy’n golygu y bydd Pwyllgor Deisebau’r Senedd yn ei adolygu pan fydd yn cau ym mis Gorffennaf 2023, ac yn penderfynu beth y gallant ei wneud i helpu i symud y ddeiseb yn ei blaen. Diolch i bawb sydd wedi helpu i wneud i hyn ddigwydd. Hoffem gyrraedd 10,000 o lofnodion i gael ein hystyried ar gyfer dadl yn siambr y Senedd. Mae angen i’n holl gefnogwyr sy’n malio am dreftadaeth Cymru rannu’r ddeiseb fel ei bod yn cynrychioli Cymru gyfan. Mae henebion cofrestredig wedi’u gwarchod er mwyn cadw archaeoleg ac adeiladau fel y gall cenedlaethau'r dyfodol ddysgu o'n gorffennol. Mae llawer o henebion yn sefydlog, ond mae angen rheoli eraill er mwyn arafu neu osgoi effeithiau dirywiad naturiol. Mae gwefan Cadw yn awgrymu y gallai fod yn ddefnyddiol i’r perchnogion lunio Cynllun Rheoli Cadwraeth i lywio eu penderfyniadau, ond nid yw'n ofyniad. Dylai Llywodraeth Cymru wneud Cynlluniau Rheoli Cadwraeth yn orfodol ar gyfer henebion cofrestredig sydd mewn perygl, er mwyn osgoi esgeulustod a'u colli wedyn. Rydym yn ddiolchgar am luniau i gofio sut olwg oedd ar Rhiw’r Perrai yn ei holl ogoniant, ond o leiaf hoffem ei weld yn cael ei atal rhag dirywio ymhellach fel y gall cenedlaethau'r dyfodol ei fwynhau. Mae un o'r tyrau wedi disgyn ac mae craciau difrifol yn y lleill... Llofnodwch y ddeiseb Roedd Ymddiriedolwyr Cadwraeth Castell Rhiw’r Perrai yn hynod siomedig fod Julie James, y Gweinidog Newid Hinsawdd, wedi penderfynu peidio â galw cynigion cynllunio Rhiw’r Perrai
i mewn er mwyn i Lywodraeth Cymru gael penderfynu arnynt. Mae hyn er gwaethaf pryder am ddyfodol rhywogaethau gwarchodedig sy’n byw ar y safle, gan gynnwys ystlumod prin (yr Ystlum Pedol Fwyaf) y mae eu nythfa famolaeth i’w gweld yn Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SoDdGA) Rhiw’r Perrai. Mae hyn hefyd er gwaethaf datganiad ysgrifenedig diweddar y Gweinidog a gyhoeddwyd ym mis Rhagfyr 2022 i bob awdurdod lleol yng Nghymru yn ymrwymo Llywodraeth Cymru i gryfhau amddiffyniad ar gyfer pob SoDdGA yng Nghymru. Gall Cyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili fwrw ymlaen yn awr a chyhoeddi penderfyniad y Pwyllgor Cynllunio, a gymerwyd ar 28 Medi 2022, a oedd yn cefnogi’r cynigion i drawsnewid yr adeiladau allanol wrth ymyl Castell Rhiw’r Perrai yn gymuned breswyl, - heb unrhyw gynlluniau ar gyfer y castell, sy’n adeilad o bwysigrwydd hanesyddol enfawr, ond sydd bellach mewn perygl. Credwn y bydd y cynigion yn cael effaith anadferadwy ar osodiad yr heneb gofrestredig a'r Castell Rhestredig Gradd 2*, yr Ardd Gofrestredig Gradd 2 a'r parcdir. Difrodi yn hytrach na gwella bioamrywiaeth werthfawr yr ardal fydd hyn. Mater o dristwch mawr i ni yw ei bod mor anodd diogelu asedau treftadaeth Cymru fel Castell Rhiw’r Perrai, y Gyfnewidfa Lo a llawer o rai eraill, - a hyn er gwaethaf yr holl fwriadau da a nodir yn neddf arloesol Cymru (Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol) ac yn egwyddor sylfaenol y Senedd o gynaliadwyedd. Mae pobl Cymru yn haeddu gweld y Llywodraeth yn gweithredu ar y geiriau gwych hyn, ac yn amddiffyn ein hamgylchedd hanesyddol yn well. Wedi'i adeiladu yng Nghaerffili ym 1626, mae Castell Rhiw'r Perrai yn arwyddocaol yn hanes Cymru, ac yn un o ddim ond llond llaw o gestyll pasiant (a adeiladwyd i'w harddangos, nid i'w hamddiffyn) sydd ar ôl yn y DU. Byddai’n drasiedi pe bai’n dirywio ymhellach ac yn cael ei golli am byth oherwydd diffyg gwaith atgyweirio angenrheidiol... Mae llawer o haneswyr ac archeolegwyr amlwg yn cytuno ei bod yn hen bryd ymyrryd. Maen nhw’n cynnwys Adam Nicholson, sydd yn ei lyfr “The Earls of Paradise” yn sôn am gyflwr truenus Castell Rhiw’r Perrai, y “tŷ Jacobeaidd mawr hwn… wedi’i losgi’n llwyr ac wedi mynd â’i ben iddo….” a adeiladwyd gan Syr Thomas Morgan, stiward i 3ydd Iarll Penfro. Rydym yn anfon deiseb i’r Senedd i bwyso ar Lywodraeth Cymru i’w gwneud yn ofynnol i baratoi cynllun rheoli cadwraeth ar gyfer yr holl henebion cofrestredig sydd mewn perygl, gan gynnwys Castell Rhiw’r Perrai. Os nad ydych wedi cael cyfle i lofnodi neu rannu’r ddeiseb eto, gwnewch hynny nawr:
 Llofnodi'r ddeiseb hon
Wedi'i adeiladu yng Nghaerffili, 1626, mae Castell Rhiw'r Perrai yn arwyddocaol yn hanes Cymru, un o lond llaw o Gestyll Pasiant sy’n weddill yn y DU. Roedd yn gartref i'r teulu Morgan a Charles I, a'r fyddin yn yr Ail Ryfel Byd. Ym 1941, llosgwyd y tu mewn yn ulw ac mae'n dal i fod yn adfail mewn perygl. Mae’n heneb gofrestredig ac adeilad rhestredig Gradd II*, ond mae wedi dirywio drwy berchnogaeth breifat. Mae un o'r tyrau wedi syrthio a, heb ymyriad bwriadol, bydd yn dirywio ymhellach ac yn cael ei golli’n fuan... Mae henebion cofrestredig wedi’u gwarchod er mwyn cadw archaeoleg ac adeiladau fel y gall cenedlaethau'r dyfodol ddysgu o'n gorffennol. Mae llawer o henebion yn sefydlog, ond mae angen rheoli eraill er mwyn arafu neu osgoi effeithiau dirywiad naturiol. Mae gwefan Cadw yn awgrymu y gallai fod yn ddefnyddiol i’r perchnogion lunio Cynllun Rheoli Cadwraeth i lywio eu penderfyniadau, ond nid yw'n ofyniad. Dylai Llywodraeth Cymru wneud Cynlluniau Rheoli Cadwraeth yn orfodol ar gyfer henebion cofrestredig sydd mewn perygl, er mwyn osgoi esgeulustod a'u colli wedyn. Mae hyn yn cynnwys nodi arwyddocâd, risgiau, a chyfleoedd i warchod a gwella'r heneb, er mwyn peidio â niweidio’r hyn sy'n arbennig a sicrhau ein bod yn trosglwyddo'r hyn sy'n cael ei werthfawrogi i genedlaethau'r dyfodol. Bydd hyn yn sicrhau na chaiff henebion sydd mewn perygl fel Castell Rhiw'r Perrai eu hesgeuluso am 80 mlynedd arall. Bydd hefyd yn helpu i leddfu pryder am golli rhannau arwyddocaol o'n treftadaeth werthfawr ac yn cynorthwyo ein llesiant. Mae'r gymuned wedi bod yn ceisio ei achub ers 25 mlynedd. Llofnodi'r ddeiseb hon |
RSS Feed
